Mahmut Hamsici
İstanbul, BBC Türkçe
Türkiye ile Mısır ortasındaki olağanlaşma sürecinin, Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki çalışmalarını nasıl etkileyeceği merak ediliyor.
Mısır’da ordunun, 2013’te Müslüman Kardeşler iktidarını devirmesi akabinde iki ülke ortasındaki alakalar bozulmuş, bunu onarmak 2021 yılında Ankara ve Kahire ortasında diplomatik görüşmeler başlamıştı.
Bu sürecin başından bu yana Arap basınında, olağanlaşma kapsamında Ankara’nın, 2013’te Türkiye’ye giden Müslüman Kardeşler üyelerinin çalışmaları üzerinde baskı kuracağı tarafında yorumlara yer veriliyor.
Son olarak geçen günlerde Körfez ülkelerine yakın Arap basınında, Türkiye’de 30’a yakın Müslüman Kardeşler üyesinin gözaltına alındığı istikametinde haberler çıktı ve bu durum iki ülke ortasındaki olağanlaşma süreci üzerinden yorumlandı.
Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şukri’nin hafta sonu Türkiye’nin Libya ile yaptığı muahedeleri münasebet göstererek olağanlaşma süreci kapsamındaki görüşmeleri durduklarını açıklaması da dikkat çekti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Çarşamba günü yaptığı açıklamada Türkiye’nin olağanlaşma sürecine girdiği öteki ülkeler de bulunduğunu fakat bu sürecin Mısır’la daha yavaş ilerlediğini belirtip “Bunun sebebi biz değiliz” dedi ve Libya’yla imzaladığı deniz yetki alanları ile hidrokarbon mutabakatlarının Mısır’ın aleyhine olmadığını söyledi.
Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki basın sözcüsü Ali Hamed, bu süreçle ve Arap basınında çıkan savlarla ilgili BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Hamed, Türkiye’nin 2013’te yaşananlar sonrası kendilerine kucak açtığını, üzerlerinde bir baskı olmadığını, TV kanallarının yayını başta olmak üzere Türkiye’deki çalışmalarını sürdürdüklerini söyledi.
İki ülke ortasındaki ilgilerin olağanlaşmasını olumlu bulduklarını belirten Hamed, bununla birlikte Abdulfettah El Sisi idaresine yönelik yaklaşımlarının değişmediğini belirtti.
Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki basın sözcüsü Ali Hamed
Türkiye ile Mısır ortasındaki olağanlaşma sürecini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz hiçbir devletin içişlerine karışmamaktayız. Biz bütün ülkelerin yakınlaşmasını destekliyoruz ve bu, bilhassa Mısır ve Türkiye ortasında olduğunda çok sevineceğiz. İki halkın ortasındaki ilgiler esasen devam ediyor ve artık, idareler ortasındaki uzaklık ne kadar yakın olursa o kadar âlâ olur zira baştakiler kalıcı değildir lakin ülkeler kalıcıdır. Bu yakınlaşma sürecinin, devam etmesi halinde iki halkın menfaatine olacağını düşünüyoruz. Bu, iki ülkenin ortasındaki bağlantılardır. Lakin Müslüman Kardeşler olarak bizim duruşumuz devam edecektir. Mısır’da bir askeri darbe oldu ve tank üzerinden idaresi ele geçirdiler. Bizim duruşumuz devam edecektir ve biz bu rejimi asla kabul etmeyeceğiz.
Bir yandan iki ülke ortasındaki olağanlaşmayı savunurken öbür yandan Mısır’daki idaresi yasal görmediğinizi söylüyorsunuz. Burada bir çelişki yok mu?
Bu, Türkiye’nin geleceği için alınan bir karardır ve bunda, bir ülkenin geleceğiyle ilgili olarak menfaatine olacak bir şey varsa, biz asla onun karşısında durmayız. Bu yakınlaşma süreci yalnızca idarelerle alakalı bir şey değil. Bunun hem geçmiş hem bugün hem de gelecekle ilgili bir stratejik yapısı vardır. Bu, rastgele bir rejimden daha şanlı bir şeydir.
Geçen günlerde Arap medyasından kimi yayın organları, Türkiye’de yaklaşık 30 Müslüman Kardeşler üyesinin gözaltına alındığı tarafında haberler geçti. Bunun, Türkiye ile Mısır ortasındaki olağanlaşmanın sonucu olarak yaşandığı yorumları yapıldı. Bu gözaltı savlar gerçek mu?
Bu haberlerin gerçek olmadığını vurgulamak istiyorum. Son günlerde yalnızca Mısırlı bir kişi, bir gazeteci gözaltına alındı. Kendisi liberal. Müslüman Kardeşler üyesi değil. Gözaltına alınma nedeni de siyaset ya da insan haklarıyla ilgili bir şey değil. Yalnızca ikametinde bir sorun olduğu için gözaltına alındı ve sonra da hür bırakıldı. Türkiye’de bulunan Mısırlılar yalnızca Müslüman Kardeşler üyelerinden ibaret değildir. Mısır’daki zalim askeri idareye karşı duran birçok insan Türkiye’de bulunuyor. Müslüman Kardeşler üyeleri de var, liberaller de var, solcular da var. Bu bölümleri bir çatı altına toplayan kelimler de özgürlük ve demokrasidir.
Peki iki ülke ortasındaki olağanlaşma süreci sizi nasıl etkiliyor? Mısırlı yetkililerin açıklamaları ve Arap basınından gördüğümüz kadarıyla Kahire, Ankara’dan, Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki faaliyetlerine karşı adım atmasını istiyor. Müslüman Kardeşler’e ilişkin kimi TV kanallarının kapatıldığı istikametinde savlar var. Bu yakınlaşma sizin çalışmalarınızı etkiliyor mu?
Bir bilgiyi düzeltmek istiyorum. Türkiye’de rastgele bir Mısır kanalı kapatılmadı. Türkiye’deki Mısırlı, darbeye karşı duruşu olan TV kanallarının hepsi hâlâ ayakta ve bunlardan bir tanesi bile kapatılmadı.
Türk yetkililerden size, resmi yahut gayrı resmi olarak Türkiye’deki çalışmalarınızı durdurma ya da azaltma istikametinde bir talep geldi mi?
Böyle bir şey olmadı. Bize o denli bir talepte bulunmadılar ve bizim çalışmalarımız hâlâ devam ediyor. Türkiye’de esasen basın özgürlüğü bulunmakta. Türkiye’deki muhalif kanallar sabah akşam demeden hükümeti eleştiriyor ve onlara karşı bir şey yapılmıyor. Biz de birebir durumdayız. Mısır’da 2013 yılındaki darbeden sonra, bu darbeye karşı olan bütün kanallar kapatıldı. Basın mensupları gözaltına alındı. Birçok gazeteci kardeşim, askerlerin kurşunlarıyla şehit oldu. Özgür basın olmadığı için Mısır’dan çıkmak zorunda kaldık. Türkiye bize kucak açtı. Bilhassa demokrasi isteyenler olarak bize kucak açtı ve biz Türkiye’den hâlâ özgürlük çalışmalarımıza devam etmekteyiz. Yalnızca Türkiye değil birkaç ülke daha var.
Bunlar hangi ülkeler?
Müslüman Kardeşler üyeleri birçok ülkelerde bulunmaktadır, birey olarak yaklaşık 70 ülkededirler. Medya üzerinden konuşacaksak çoğunluğu Türkiye’de. Avrupa ülkelerinde de birkaç kanalımız yayın yapmaktadır. Müslüman Kardeşler’in liderliğinin temsilcisi ise Londra’da bulunmaktadır.
Bu süreçte Türk yetkililer medya faaliyetleri dışında sizden rastgele bir talepte bulundu mu? Örneğin Mısır’ın iadesini istediği Mısır vatandaşları olduğu öne sürülüyor. Bununla temaslı yahut emsal taleplerle size gelindi mi?
İade konusunda Türk yetkiler tarafından bize rastgele bir açıklama yapılmadı. Bizimle görüştüklerinde o denli bir talepte bulunmadılar. Mısır rejimi, Türkiye ya da Kanada ya da Amerika ya da Avrupa ülkeleri üzere ülkelerden iade talebinde bulunduğunda bu talepleri olumlu olarak karşılanmıyor zira talepleri isabetli değil.
Peki bu olağanlaşma sürecinde sizin açınızdan Türkiye’de değişen rastgele bir şey var mı? Üzerinizde açıktan yahut saklı bir baskı hissediyor musunuz?
Az evvel söylediğim üzere Türk yetkililer tarafından Müslüman Kardeşler’e karşı rastgele bir baskı yapılmamaktadır. Biz yasalar çerçevesinde çalışmalarımızı yürüttüğümüz için meşakkat yaşamamaktayız. Müslüman Kardeşler üyeleri yalnızca Türkiye’de değil çok farklı ülkelerde bulunuyorlar ve bu ülkelerde kanunlara bağlı olarak hayatlarını sürdürüyorlar.
Bundan sonra Türkiye’deki çalışmalarınızın riskli olabileceğine dair bir tasanız var mı?
Biz Türkiye’deki Mısırlılar ve bilhassa Müslüman Kardeşler üyeleri olarak Türkiye’de rastgele bir siyasi faaliyette bulunmamaktayız. Yalnızca yasalar çerçevesinde çalışmalar yapmaktayız. Türkiye’de yalnızca Müslüman Kardeşler üyeleri bulunmamaktadırlar, birçok ülkenin mazlumları Türkiye’de bulunuyor. Türkiye esasen yüzyıllardır birebir siyaseti yürütmekte, bu yalnızca artık olan bir şey değildir. Türkiye’de kanunlar çerçevesinde, yaşadığımız zulümlere karşı sesimizi yükseltiyoruz. Türkiye’nin hem iktidarı hem bütün siyasi partileri hem de halkı, rastgele bir mazlumu bir zalime iade etmez. Bizim inancımız budur. Biz ne yaptık ki iade etsinler?
Bu olağanlaşma sürecinin de bunu değiştirmeyeceğini düşünüyorsunuz. O denli mi?
Bir değişiklik olacağını düşünmüyorum.
Eğer gözaltı, medya kuruluşu kapatma, baskı üzere durumlar yoksa neden Arap basınında bu çeşit haberlerin çıktığını düşünüyorsunuz?
Bu kanallar, Arap rejimlerine yakın. Bu yüzden bu çeşit propagandalar yapıyorlar. Onlar bu rejimlerden menfaat sağlıyorlar. Bu Arap medyasının çizgisi çoktandır bu türlü. Palavra haber yapıyorlar. Müslüman Kardeşler’i “terör örgütü” olarak ilan ettiler, silah kullandığını söylediler ve Müslüman Kardeşler’e en ağır hakaretlerde bulundular.
Peki yaklaşık 10 yıllık sürece bakınca, Müslüman Kardeşler’in de yanlışları olduğunu düşünüyor musunuz?
Ben bu soruya soruyla yanıt vermek istiyorum. Biz kendimizi seçimle halka aday gösterdiğimizde kusur mı işledik? Demokrasiye inandığımızda ve demokrasinin içerisindeki çalışmalar üzerinden iktidara ulaşmak istediğimizde bir hata mu istedik? Darbeden sonra sivil uğraş duruşu sergilediğimizde bir kusur mı işledik? Müslüman Kardeşler mi özür dilemeli mi yoksa bu zalim askeri darbeyi yapanlar mı?
Askerlerin yaptığından başka olarak soruyorum. O periyotta Mısır’da sokaklarda Muhammed Mursi hükümetine yönelik protestolar vardı. Orada sivil beşerler hükümete demokrasi, insan hakları, hukuk devleti açısından tenkitler yöneltiyorlardı. Bugünden baktığınızda Müslüman Kardeşler’in o tenkitleri önemsediğini düşünüyor musunuz? O sokaktaki beşerler o tenkitleri yapmakta sizce haksız mıydı?