6 Şubat sarsıntısının ikinci yılını doldurduk.
İşte bu türlü bir günde üç yıldan beri başımda dolaşıp duran bir soruyu birinci sefer dillendiriyorum.
Antakya’da ikinci bir Yılmaz Büyükerşen mucizesi yaratılabilir mi?
Depremden bir yıl evvel Asi Irmağı kenarında aklıma gelen soru
Bu soru aklıma birinci sefer zelzeleden evvel bir Ramazan gününde Antakya’nın tarihi bölgesini gezerken gelmişi.
Müthiş sevinçli beşerler.
Üç büyük tek ilahlı dinin kozmopolit bir “birlikte yaşama kültürü ve adabı.”
Ve kentin ortasından sakin biçimde akan bir ırmak.
Asi Nehri…
Yılmaz Hoca’nın Porsuk mucizesi yeni bir kent yarattı
O gün bu ırmağa bakarken aklıma gelmişti bu soru.
Yılmaz Büyükerşen Eskişehir’de, bir Orta Avrupa kentinin estetiği seviyesinde ırmak kenarı ömrü ve kültürü oluşturmuştu.
Bu panorama bugün Türkiye’nin her yerinde bir rol modeli olarak herkes tarafından takdir ediliyor.
Spor salonu açılışında bana kelamı edilen vakıf
Bir buçuk ay evvel Sadettin Saran’ın Antakya’da açtığı spor salonu ve kültür merkezini görmek için gittiğimde etrafı panolarla çevrili tarihi bölgeyi gezmiştim…
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy buraya özel bir kıymet veriyor ve çok sıkı denetim ediyor.
Orada birtakım şahıslar bana Türkiye Tasarım Vakfı’ndan kelam etmişti.
Vakfın başkanı, eski Antakya’nın yeni halini pafta pafta anlatıyor
Depremin ikinci yıldönümünde işte bu Vakfın Başkanı Furkan Demirci ile buluştum.
Bana hazırlanan projeyi detaylı biçimde anlattı.
Bu projeyi “Hatay Yine Canlanıyor” başlıklı bir kitap haline de getirmişler.
O kitabı da dikkatle okudum.
Tarihi bölgeyi mahalle mahalle, konut ev, pafta pafta tekrar düzenlemişler.
Bunlara ilişkin görsel illüstrasyonlar hazırlamışlar.
Önümde Porsuk kenarı üzere bir Asi Irmağı kenarı duruyor
İşte bu illüstrasyonlardan biri Asi Nehri’nin kenarının yine düzenlenmesiydi.
Üç yıl evvel gittiğimde ırmağın etrafı bakımsız ve sistemsizdi.
Sadece bir kısmında insanı etkileyen hoş bir ışıklandırma vardı.
Tasarım Vakfı projesinde bilhassa ırmak uzunluğuna da özel bir ehemmiyet verilmiş.
Eminim Yılmaz Büyükerşen’in “Porsuk Mucizesi” onları da etkilemiştir.
Hazırlanan görseli beğendim.
Gerçekleşirse eminim Yeni Antakya’ya yeni bir cazibe daha katacaktır.
Vakfın ardında tanıdığımız bir ailenin üçüncü jenerasyonu var
Bu projenin ön planda görünen ismi Furkan Demirci.
Ama bir de art planda olup bu vakfın temel kurucularından olan genç bir iş insanı var. İsmi Mütevelli Heyeti içinde geçiyor.
Mehmet Kalyoncu…
Kalyoncu ailesinin üçüncü neslinden. Kendisiyle daha evvel tanışmıştım. Çağdaş genç ve başarılı bir iş insanı…
Kurduğu bu vakıfta birçok genç beşere her alanda tasarım eğitimi veriliyor.
Tamamen istekli bir iş.
Aynı vakitte müzikle uğraşan bir iş insanı.
Cumhuriyet’in 100’üncü yılı için yazdığı bir eser büyük orkestra tarafından seslendirildi.
Projenin kod ismi ise şu: Yeni Kent, Kadim Hikâye
Kalyoncu, kitabın girişine yazdığı önsözde bu projenin slogan ismini şöyle belirlemiş:
“Yeni Kent, Kadim Öykü: Hatay”
Nedir bu kadim öykü onu da açmış:
“Hatay, farklı etnik köken ve inanca sahip insanların bir ortada yaşadığı çok kültürlü bin nüfusa sahip nadide bir kent. Tasarımı ve planlama işlerini yürütürken Hatay’ın yıllar boyunca koruduğu kent hafızasını, tarihi geçmişini, kültürel kıymetlerini dikkate alarak tüm paydaşlarla birlikte çalışmalar yaptık.”
“Size, Antakya’ya çökmek mi istiyorsunuz demediler mi?”
Aklıma şu soru geliyor ve hiç sansürlemeden soruyorum:
“Bu vakfın mütevelli heyetinde Mehmet Kalyoncu var. Türkiye’nin en büyük inşaat şirketlerinden biri ve iktidara çok yakın. Bu size lokal seviyede itiraz getirmedi mi?”
Tabii ki getirmiş. “Şehrin inşaatına çökmek istiyorlar” diyenler çıkmış.
“Ama kimsenin itiraz edemeyeceği mimarlarla ve uzmanlarla çalıştık. Sonuçta sivil toplum örgütleri de bize sahip çıktı. Biz vakıf olarak yalnızca istekli bir çalışmayla, beş kuruş almadan bir proje hazırladık. Kentin yaşayanları da sahiplendi” dedi.
Eski kentin ortasına “bir Selatin Camii yapın” diyen kimse olmadı mı?
Kafamdaki ikinci soruyu da birebir netlikle sordum.
“Bu kentin çok kültürlü yapısını siz de kabul ediyorsunuz. Lakin AKP anlayışını da biliyoruz. Projeyi hazırlarken eski tarihi bölgeye devasa bir cami yapmanız empoze edilmedi mi?”
Cevabı şu oldu:
“Bize devlet yahut iktidardan kimse empoze etmedi. Ancak kentten kimi bireyler gelip ‘Buraya bir Selatin camii yapalım’ dediler. Bu bahis tartışıldı. Lakin çok enteresandır AKP’ye yakın sivil toplum temsilcileri bile ‘Bu boyutta bir cami kentin kültürel yapısına uygun olmaz’ dedi. Ayrıyeten o bölgede tarihi çok hoş bir cami de var. Konya Belediyesi restore ediyor.”
(Selatin Cami, Osmanlı devrinde sultanların yaptırdığı mescitlere verilen isimdi.)
“Medeniyetler Korosu konser salonuna sponsor bulamıyoruz”
Tarihi bölge 350 dönüme yakın bir alan. Bütün bir alan için çok detaylı proje yapmışlar ancak onlar 50 dönümlük kısmının proje uygulamasını gerçekleştiriyormuş.
Orada da kimi zahmetleri var.
Çok hoş bir “Medeniyetler Korosu Konser Salonu” ve Antakya Lise Kompleksi projesi yapmışlar.
Ne yazık ki bunun gerçekleşmesi için sponsor bulamıyorlarmış.
Tarihi bölgenin caddelerini, meydanlarını, alanlarını, yollarını, iktisadını yaşatacak biçimde projelendirmişler.
Antakya Orta Doğu’nun Marakeş’i olabilir mi?
Projenin bütün görsellerini tek tek inceledim.
Yapılabilirse eski Antakya eskisinden çok daha cıvıl cıvıl ve çok kültürlü, çok inançlı bir kent olarak ayağa kalkabilir.
Suriye iç savaşı başlamadan evvel Avrupa’daki arkadaşlarımdan sık sık bu bölgenin iki kentinin ismini duymaya başlamıştım.
Halep ve Antakya.
Avrupalı arkadaşlarım bu iki kente “Orta Doğu’nun iki yeni Marakeş’i” olarak bakıyorlardı.
Christian Louboutin Halep’ten konut almıştı
Hatta ünlü ayakkabıcı Christian Louboutin, Halep’te bir konut aldığını söylüyordu.
Marekeş’in bugün en bilinen iki yeri Yves Saint Lauren Müzesi ve Majorelle Bahçeleri.
Birini ünlü dizayncı Yves Sain Lauren ve partneri Pierre Berge, ötekini ise ünlü ressam Jacques Majorelle yapmıştı.
Orada konutları de vardı.
Yani bu türlü ünlüler bu türlü kentleri dünyaca ünlü hale getiriyor.
Halep ve Antakya da işte bu türlü bir destinasyon olmaya hakikat gidiyordu.
Halep ve Antakya birlikte mükemmel bir Mezopotamya sinerjisi yaratabilir
O nedenle şunu inanıyorum.
Türkiye ve UNESCO üzere kuruluşlar Halep ve Antakya’nın yine ayağa kalkmasında tesirli bir denetim ve gözlemcilik yapmalıdırlar.
Ama dikkat edilecek nokta, bu kentlere yalnızca kendi inanç ve kültürleri gözüyle değil, kentlerin sahip olduğu kozmopolit özellikleri dikkate alarak bakmalarıdır.
Halep ve Antakya birlikte kusursuz bir Mezopotamya sinerjisi yaratabilir.
Parasal kaynaktan daha değerlisi bu kente “fethedilecek” bir yer gözüyle bakmamak
5 Şubat akşamı bu projeyi büyük heyecanla dinledim.
Şuna inandım.
İhtiyacımız olan şey, mali kaynaktan daha çok bu kentlere kendi ideolojimiz, inançlarımız, fanatikliklerimiz ve hayat üslubumuz objektifinden değil, o kentin tarih boyunca oluşturduğu “birlikte yaşama kültürüne” olan hürmet objektifinden bakabilmemizdir.
Burası Kudüs’ün başaramadığını başarmış insanların şehri
Burası üç inancın mezarlarını bile birleştirmeyi başarmış insanlarının yarattığı örnek bir ortak yaşama vahası.
Yani Kudüs’ün 2000 yıldır başaramadığını başarmış bir şehir…
Bunu rastgele bir önyargı ile yok etmeye, bozmağa çalışmak, bundan siyasi, nakdî rant etmeye uğraşmak her üç dinde de en büyük günahtır.
Ben bir İzmirli olarak daima kentime bir Yılmaz Büyükerşen mucizesinin uğramasını hayal ettim.
Antakya bunu başarabilecek projelere sahip.
İhtiyaçları olan tek şey, dar görüşlü bir siyasi belagatın ve uğursuz bir parmağın bu peyzajı bozmasına müsaade vermemektir.