Karadeniz’de 710 milyar metreküplük doğalgaz keşfi gerçekleştirerek kendisi de artık önemli bir üreticiye dönüşen ve bugünleri çok evvelden gören Türkiye, Nisan 2023’te Bulgaristan ile 13 yıllığına imzaladığı doğalgaz muahedesi çerçevesinde Batı Çizgisi’nde kapasitenin artırılmasına yönelik çalışmalara aylar evvel başlamıştı.
Batı Çizgisi üzerindeki Türkiye- Bulgaristan enterkonneksiyon kapasitesinin Bulgar tarafında artırılması ile mevcutta 3.5 milyar metreküplük kapasitenin birinci etapta 7 milyara akabinde da 10 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kapasitenin artırılması ile gönderilecek doğalgaz Slovakya, Macaristan, Moldova üzere ülkelere de aktarılabilecek.
MOLDOVA: HARİKA HAL
Anlaşmanın sonlanmasının en çok etkilenecek ülkelerin başında Moldova geliyor. Ülke elektriğinin birçoklarını Rusya’dan ve Ukrayna üzerinden satın aldığı gaz aracılığıyla üretiyor. Rusya’nın desteklediği ayrılıkçı Transdinyester bölgesine de elektrik bu biçimde gönderiliyor. Moldova aralık ayı ortasında güç bölümünde 60 gün acil durum ilan edilmişti, Enerji Bakanı Constantin Borosan halka güç tasarrufu yapmaları davetinde bulunmuştu.
AVUSTURYA: GEÇİŞE HAZIRIZ
Avusturya, gazının birçoklarını Rusya’dan Ukrayna üzerinden alıyor. Avusturyalı güç düzenleyicisi E-Control, arzda bir geçiş için hazır olduğunu ve aksamalar ile karşılaşmaması gerektiğini söyledi. E-Control’a nazaran, Slovakya, Macaristan, Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve Polonya’dan gaz arzı sağlayabilir.
SLOVAKYA: FİYATLAR YÜKSELECEK
Slovakya yıllık yaklaşık 3bcm’yi yani talebinin yaklaşık üçte ikisini alıyordu. Slovakya Başbakanı Robert Fico yeni durumun Avrupa genelinde gaz fiyatlarının yükselmesine neden olacağını tez etti. Slovakya’daki güç tedarikçisi olan SPP müşterilerine başta Almanya ve Macaristan’dan olmak üzere alternatif rotalar aracılığıyla gaz tedarik edeceğini söyledi. Lakin, transit fiyatlarında ek maliyetlerle karşılaşılacağını da belirtti.
RUSYA MI KAYBEDECEK AVRUPA MI?
Ukrayna’nın gaz şirketi Naftogaz ile Rus devlet şirketi Gazprom’un 5 yıllık muahedesinin sona ermesinin tesirleri Avrupa’da tartışılmaya devam ediyor. AB Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının akabinde Rusya’dan ithalatını azaltmaya başlamıştı. AB’nin Ukrayna transit geçişiyle aldığı Rus gazının oranı 2021’de yüzde 11 iken, 2024’ün birinci 8 ayında bu oran yüzde 5’e kadar gerilemişti.
Ancak kimi AB ülkeleri, bilhassa Slovakya ve Avusturya, Rusya’dan değerli oranda gaz satın almaya devam ediyordu. Rusya’nın AB ülkelerine gaz satışından elde ettiği gelir, yılda 5 milyar dolardan fazla. Gazprom yeni durumda 5 milyar dolara yakın gaz satışlarını kaybedecek.
Ukrayna da Rusya’dan transit fiyatlarında yılda yaklaşık 800 milyon dolarlık kayıpla karşı karşıya kalacak. Ukrayna’nın Naftogaz’ı ile 2019’da transfer muahedesini imzalayan Kremlin’e ilişkin gaz devi Gazprom, Avrupa’ya satışların azalması nedeniyle 20 yıl sonra birinci kere 7 milyar dolara yakın kayıp yaşamıştı. Gaz ihracatı için Çin’e yönelmişti.
25 MİLYAR M3 FAZLA VAR
Türkiye, sahip olduğu 5 LNG terminali, 7 doğalgaz boru sınırı ile dünyanın birçok farklı noktasından gaz tedarik ediyor. Bu sınırlarla yaklaşık 75 milyar metreküp doğalgaz Türkiye’ye getirilebilirken, Türkiye kendi muhtaçlığı olan 50 milyar metreküpü düştükten sonra buradaki 25 milyar metreküplük fazlalığın Avrupa piyasalarına süratli ihracı için Yunanistan ve Bulgaristan tarafında kapasite artışına gereksinim duyuluyor.
Türkiye mevcutta Mavi Akım ve Türk Akım çizgileri üzerinden Rusya’dan, TANAP üzerinden Azerbaycan’dan ve Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Çizgisi üzerinden ise İran’dan doğalgaz alarak bunu Batı Sınırı ve Trans Adriyatik Boru Çizgisi (TAP) üzerinden Avrupa’ya ihraç edebiliyor.