Ünlü İngiliz polisiye müellifi Agatha Christie’nin romanlarındaki saldırgan, ırkçı, ayrımcı tabirlerin ayıklanması kararı tartışma yaratırken yayın dünyasından yeni bir haber geldi. ABD’li muharrir Margaret Mitchell’in birincisi 1936’da yayımlanan efsanevi “Rüzgâr Üzere Geçti” (Gone with the Wind) romanının yeni baskılarının artık kapağındaki bir “uyarı”yla yayımlanacağı duyuruldu. İngiltere merkezli yayın şirketi Pan Macmillan’dan yapılan açıklamada, “Okuyucuların, romanda yansıtılan devrin ırkçılığını incitici ve sahiden ziyanlı bulabileceklerine karar verdik. Bu nedenle kitabın kapağında artık yapıtın geçmişte yaşanmış, sakıncalı, olumsuz tecrübeleri hatırlatabileceğine dair bir ihtar yer alacak” denildi.
‘SANSÜR’ TARTIŞMASI
Roman, 1860’larda güçlü bir çiftlik sahibinin kızı olan Scarlett O’Hara’nın, ABD’de kölelik yanlısı güney ile özgürlükçü kuzeyin çarpıştığı iç savaştaki kıssasını anlatıyor. “Rüzgâr Üzere Geçti” romanının yenilerinde Agatha Christie üzere söz ayıklaması yapılmadığı, yalnızca ihtar olacağı kaydedildi. Aslında birçok edebiyatçı, çağının şahidi olan romanlardan içerik ayıklaması yapılmasına karşı çıkıyor. Bunun bir nevi “sansür” olduğunu savunuyorlar.
10 OSCAR ALDI LAKİN TENKİDE UĞRADI
“Rüzgâr Üzere Geçti” romanı 1939’da tıpkı isimle sinemaya uyarlanmıştı. ABD imali sinemanın oyuncu takımında Clark Gable, Vivien Leigh, Leslie Howard, Olivia de Havilland ve Hattie McDaniel yer almıştı. 10 kolda Oscar mükafatı kazanan sinema, efsanevi bir üretim olarak Hollywood tarihine geçmişti. Lakin sinema, her ne kadar Amerikan Sinema Enstitüsü’nün hazırladığı tüm vakitlerin “En Yeterli Filmleri” listesinde 4. sırada yer alsa da siyahi insanlara yönelik anlatımı nedeniyle ırkçılık tenkitlerine de maruz kalmıştı. 1993’te de ABD Kongre Kütüphanesi tarafından “kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli” sinemalar ortasına seçilen “Rüzgâr Üzere Geçti”nin, ABD Ulusal Sinema Arşivi’nde koruma edilmesine karar verilmişti.
YAYINCIDAN AÇIKLAMA: SÖZ ATMADIK İKAZ KOYDUK
“Rüzgâr Üzere Geçti” romanının yayıncısı Pan Macmillan’dan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Bu eser, kabul edilemez ırkçı tasvirler ve karakterler içeriyor. Biz kitabın içeriğinde değişiklik yapmadık, yalnızca kapağına ihtar koyduk. Değişiklik yapmamamız, kullanılan üslubu onayladığımız manasına gelmez. Ayrıyeten kitabın yeni versiyonlarında, içeriğindeki beyazların üstünlüğü savlarını gösteren bir yazı da olacak. Bu yazıyı da tarihçi Philippa Gregory yazdı.”