Anayasa Mahkemesi (AYM) öğrencinin din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muafiyet imkanı bulunmaması nedeniyle ebeveynlerin eğitim-öğretimde dini ve felsefi inançlarına hürmet gösterilmesini isteme hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Resmi Gazete’de yer alan Anayasa Mahkemesi Genel Konseyi kararına nazaran, Eskişehir’de bir kişi, 1 Ekim 2009’da Eskişehir Havacılar İlköğretim Okulu Müdürlüğü’ne başvurarak, 4. sınıf öğrencisi kızının din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf tutulmasını istedi.
Dilekçeye karşılık olarak Ulusal Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğünün yazısı bildiri edildi ve “T.C asıllı Hristiyanlık yahut Musevilik dinlerine mensup öğrencilerin bu dinlerden birine mensup olduklarını belgelendirilmeleri kaydıyla din dersine girmelerinin mecburî olmadığı bildirilerek” müracaatçının talebi reddedildi.
NÜFUS CÜZDANINDAN ‘İSLAM’ İBARESİ KALDIRILDI
Bunun üzerine müracaatçı, 16 Kasım 2009’da Nüfus Müdürlüğü’ne başvurarak kendisiyle kızının nüfus cüzdanındaki İslam ibaresinin kaldırılmasını istedi. Bu talep üzerine müracaatçı ve kızının nüfus cüzdanının din hanesindeki ibare kaldırıldı.
Başvurucu, 18 Kasım 2009 tarihli dilekçeyle kızının din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf tutulması talebinin reddine yönelik sürece karşı, kızının nüfus cüzdanının din hanesindeki İslam ibaresinin kaldırıldığını da belirterek, Eskişehir 2. Yönetim Mahkemesine yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açtı.
Eskişehir 2. Yönetim Mahkemesi, davanın yetki tarafından reddine, dava evrakının yetkili mahkeme olan Ankara Yönetim Mahkemesi’ne gönderilmesine hükmetti.
DANIŞTAY KARARI BOZUNCA AYM’YE BAŞVURULDU
Ankara 1. Yönetim Mahkemesi, 29 Nisan 2011’de, “bu içeriği ile dersin mecburî tutulmasında hukuka uyarlık bulunmadığı” gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline karar verdi.
Bu karar, temyiz basamağında Danıştay 8. Dairenin 29 Kasım 2011 tarihli kararıyla bozuldu. Bozma kararına karşı yapılan karar düzeltme başvurusu, 23 Mayıs 2012’de reddedildi. Temyiz üzerine karar, Danıştay 8. Dairesi tarafından 13 Kasım 2013’te onandı.
Bunun üzerine müracaatçılar, 12 Eylül 2014’te Anayasa Mahkemesine kişisel müracaat yaptı.
BAŞVURUCULARA 20 BİN LİRA TAZMİNAT
Başvuruyu kıymetlendiren yüksek mahkeme, anayasanın 24. hususunun dördüncü fıkrasında garanti altına alınan “ebeveynlerin eğitim ve öğretimde dini ve felsefi inançlarına hürmet gösterilmesini isteme hakkının ihlal edildiğine” oy çokluğuyla karar verdi.
Mahkeme, bu kapsamda müracaatçılara 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Yüksek mahkeme, ayrıyeten makul müddette yargılanma hakkının ihlal edildiğine ait savın müracaat yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna hükmetti.
”UYGUN ALTERNATİFLER SUNULMAMASI…”
Kararda, şu tabirlere yer verildi:
“Sonuç olarak 2018-2019 eğitim ve öğretim yılına kadar olan devirdeki din kültürü ve ahlak bilgisi dersi müfredatı, içerik olarak dinler hakkında yansız ve tanıtıcı bilgiler vermek emeliyle zarurî olması öngörülen din kültürü öğretimi kapsamında değil din kültürü öğretimini aşan, İslam dininin ve onun belli bir yorumunun eğitim ve öğretimi kapsamında değerlendirilmiştir. Münasebetiyle anılan din kültürü ve ahlak bilgisi dersini kızına aldırmak istemeyen müracaatçı için uygun alternatifler sunulmaması, müracaatçının ebeveynlerin eğitim ve öğretimde dini ve felsefi inançlarına hürmet gösterilmesini isteme hakkını ihlal etmiştir.
”SEÇMELİ OLARAK OKUTULMASI MUHALİF DEĞİL”
Bununla birlikte ulaşılan bu sonuçtan okullarda Anayasa’nın 24. unsuru kapsamında İslam dininin eğitim ve öğretimini içeren dersler okutulmasının Anayasa’ya karşıt olduğu manasının çıkarılamayacağı izahtan varestedir. Çünkü Anayasa Mahkemesi din eğitim ve öğretimi bağlamında bireylere ‘seçenekler sunan, toplumu oluşturan bireylerin bu alandaki yaygın ve müşterek gereksinimlerinin karşılanmasını kolaylaştıran önlem ve uygulamaların, bu bağlamda ‘Kur’an-ı Kerim’ ve ‘Hz. Peygamberimizin Önemli’ derslerinin ortaokul ve liselerde isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulmasının Anayasa’ya karşıt görülemeyeceğini belirtmiştir”
Karara karşı oy kullanan üye görüşünde, “din dersi zorunluluğunun din ve vicdan hürriyetini ihlal eden bir istikametinin bulunmadığı, din dersi içeriğinin kâfi bulunmadığı takdirde öğrenci ya da velinin istediği dinin eğitimini yahut öğretimini talep edebilecektir. Bunun devlet tarafından yerine getirilmesi de dini yahut felsefi inançlara hürmet gösterilmesinin gereğidir” tabirine yer verildi.