Nur Kaplan
ANKARA – Bolu Yuva Köyü’nde 16 Temmuz tarihinde birinci sudan zehirlenme hadisesi ortaya çıktı. Bolu Valiliği’nin yaptığı son açıklamaya nazaran hastaneye başvuranların sayısı 141 iken, 87 hastanın tedavisi tamamlandı, 53 kişinin tedavi süreci devam ediyor. İçme suyundan etkilenen 49 yaşındaki Eyüp Ertem ise geçtiğimiz günlerde vefat etti.
Bölgede yaşanan olayların akabinde valilik kentteki tüm içme suyu depolarını ve çeşmelerini dezenfekte etme çalışmaları başlatıldığını duyurdu. Kurban Bayramı’nın 4’üncü gününde başlayan, ortalarında çocuklarında bulunduğu zehirlenme hadiselerinde kimi insanlarda Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS) hastalığı tespit edildi. Böbrek yetmezliğine ve hastanın kan tablosunda bozukluklara yol açan bu sendrom, kılcal damarların kanaması sonucu, anemi ve düşük trombosit düzeyi ile tanımlanıyor.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’a nazaran salgına yakalanan beşerler birinci derece sıhhat kuruluşlarında tedavi edilmeli. Su kaynaklı salgınların denetim edilmesinin daha kolay olduğunu söyleyen Ceyhan, süratli artışa karşı bölgenin karantinaya alınması gerektiğini söz etti.
‘ESAS BAKILMASI GEREKEN SU BORULARININ VE DEPOLARIN YANINDAKİ YERLER’
HÜS’ün genelde insanların ve hayvanların bağırsaklarında yaşayan bir virüs olduğunu söyleyen Mehmet Ceyhan, genelde et tüketilmesiyle ortaya çıktığını söz etti. Ceyhan, Kurban Bayramı’nın akabinde başlayan zehirlenmelerin insanların kurbanlıkları bahçelerinde yahut tarlalarında kesmelerinin akabinde imha süreçlerini düzgün yapmamaları nedeniyle bu salgının başladığını söyledi. Ceyhan, şunları kaydetti:
“Kurban atıklarının sızdırmaz torbalara konulup derin bir formda gömülmesi gerekir. Lakin birden fazla kişi o torbaları almayıp yakın yerlere yüzeysel halde gömdü. Havalar sıcak, bu virüs çok kısa müddette besine ve suya bulaşabilir. Su kaynakları ortak, birebir su boruları kullanılıyor. Büsbütün su borularına ve depolara yönelik müdahaleler yapıldı. Temel bakılması gereken yer o boruların ve depoların yanındaki yerler. Bilhassa eğimli topraktaki hayvan atığı var mı, yok mu ona bakılmalı… Şayet varsa, ortadan kaldırmazsanız, yağmur yağarsa oradaki kirli ve bakteri taşınır. Su borusunda küçük bir delik bile olsa kirlenir. O kaynağı bulunup ortadan kaldırmak zorundasınız.”
‘HÜS, YÜZDE 85 BÜSBÜTÜN DÜZELİR’
Yaşanan zehirlenmelerin en fazla çocuklarda çıkmasının nedenini daha evvel yetişkin insanların bu virüse karşı bağışıklık gelişmelerinden kaynaklandığını söyleyen Ceyhan, yetişkinlerde de her yıl 30-60 olay görüldüğünü söz etti ve şöyle devam etti:
“HÜS yüzde 85 büsbütün düzelir, rastgele bir hasar bırakmaz. Kalan yüzde 15’de ise hipertansiyonun 3-5 yıl sonra geliştiği gözlemlenir. Kimi hastalarda çok daha düşük oranda böbrek yetmezliği görülür. Hastalık kılcal damarda kandaki hücreleri parçalıyor, oradan geçerken böbreğe giden kanın önüne pıhtılar oluşturuyor. Kan böbreğe gidemediği için böbrek yetmezliği gelişiyor. Bu türlü olunca kalp krizleri, kalp yetmezliği, beyni etkileyen inmeler, sara nöbetleri üzere kalıcı hasarlar bu geri kalan yüzde 15’de görülebilir.”
‘HASTALAR BİRİNCİ DERECE SIHHAT KURULUŞUNA TEDAVİ EDİLMELİ’
Salgına yakalanan insanların birinci derece sıhhat kuruluşlarında tedavi edilmesi gerektiğini söyleyen Ceyhan, erken müdahaleyle ağır tablonun ortadan kalkabileceğini tabir etti. Ceyhan, “Hekimlerin çabucak antibiyotiğe sarılmaması gerekir. Bu hastalar diyaliz yapılabilecek ağır bakım hastalarıdır. Trombosit dediğimiz hücrelerin parçalanmasına bağlı olarak hastalarda ağızdan ve burundan çok kolay kanamalar olur. Küçük çaplı hastanelerde bulunmaları gerçek değil, çabucak müdahale edilmeli” dedi.
‘SU KAYNAKLI HASTALIKLARIN DENETİM EDİLMESİ DAHA KOLAY, KARANTİNA UYGULANMALI’
Su kaynaklı salgınların Covid-19 üzere bütün ülkeler ortası görülmediğini lakin çok süratli patlama formunda yayılabildiğini tabir eden Ceyhan, karantina uygulamasını önerdi. Ceyhan, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Covid üzere salgınlarda her hasta kaynaktır, etrafa bulaştırabilir. Su kaynaklı hastalıkların denetim edilmesi daha kolaydır. O tek bir kaynağı bulup o kaynağı yok etmeye çalışmalısınız. Eğilimli topraklara bakılmalı, etrafı kapatılmalı. Bölge tel örgülerle muhafaza altına alınmalı. Yoksa yarın yeniden kurban kesip tıpkı yere atabilirler ya da meskendeki atıkları atabilirler. Devletin bu önlemleri alması gerekir.”
‘BÖLGEYE GİDENLERİN ÇOK DİKKATLİ OLMASI LAZIM’
“O bölgede bayramı geçirip ayrılmış bireylerin çok dikkatli olması lazım zira bu bireylerin bakteriyi almış lakin bağışıklığı güçlü, rastgele bir reaksiyon göstermemiş olabilir” diyen Ceyhan, insanların bilhassa tuvaletten çıktıktan sonra ellerini alkollü dezenfektanla tekrar temizlemelerini, bu mühlet boyunca ortak eşyaların kullanılmamasını ve yemekli misafirliklere gidilmemesi gerektiğini tabir etti.