Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Lideri Donald Trump’ın Gazze’nin denetimini ‘ele geçirme’ planına ait, “Kabul edilebilir bir teklif değil olağan ki. Çok fazla ciddiye almamak gerekiyor. Burada bizim tutumumuz net. Bu türlü bir teklifi kabul edemeyiz. Yani bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir Amerika, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı. Bu, akıl tutulması” tabirlerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Fidan, Al Jazeera’ye verdiği mülakatta akademik çalışmalarından istihbarat ve dış siyaset vizyonuna kadar birçok bahiste değerlendirmelerde bulundu. Fidan, Türkiye’nin dış siyaset önceliklerini ve bölgedeki gelişmeleri de kıymetlendirdi.
‘SONSUZA KADAR BUNU YAPAMAZSIN’
Müslüman ve Arap ülkeleri olarak İsrail idaresine “Gel iki devletli tahlili kabul et. Hem Arap ülkeleriyle hem öteki Müslüman ülkelerle barışını yap” dediklerini belirten Fidan şöyle dedi:
“Sen de güvenliğini hisset, başkaları de. Ama Filistinlilere devlet vermeyi bırakın, Filistin topraklarını ilhak edip onun da ötesinde Lübnan’ı, Suriye’yi işgal etmeye yönelik planları olduğunu görüyoruz. Sonsuza kadar bunu yapamazsınız. Artık Amerika size yardım ediyor bu mevzuda, bu yanlış siyaset konusunda lakin bu siyaset sürdürülebilir siyaset değil. Onun yerine, gelin Arap ülkeleri hazır, Türkiye hazır, iki devletli tahlille siz hem kendinizi rahat hissedin, inançta hissedin hem de bölge rahat olsun. Bu cinsten işgal hareketleri, bu tıp geniş işgal siyasetleri, denetim altına alma siyasetleri çok tehlikeli sonuçlar üretir.
‘SURİYE HALKI ÇOK CESUR’
Suriye halkının çok yavuz bir halk olduğunu, kendi özgürlükleri ve onurları için son 15 yılda büyük fedakarlıklar yaptıklarını lisana getiren Fidan, milyonlarca insanın yerinden edildiğini, yüz binlerce insanın şehit olduğunu söyledi. Bakan Fidan, “Bunların kendi vatanına kim göz dikerse diksin, Suriye milletinin tarihte olduğu üzere bugün başta PKK işgali olmak üzere, İsrail işgali olmak üzere bu işgale müsaade vereceklerini düşünmüyorum.” tabirini kullandı.
RUSYA – UKRAYNA’DA SON DURUM
Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareler olduğunu, burada tarafların hangi koşullar altında, nasıl ateşkese gideceklerine dair tartışmaların olduğunu belirten Fidan, Amerika ve Rusya’nın bu tartışmalar için temsilci atayacaklarını ve her iki tarafta da siyasi iradenin oluştuğunu söyledi. Fidan, Amerikalıların dataları toplayıp daha sonra bir yol haritası üzerinde çalışacaklarını, bunları taraflara teklif edeceklerini belirterek şöyle konuştu:
“Bu haritaya kesinlikle tarafların, hem Rus tarafı olsun hem Ukrayna tarafının olsun, Avrupalıların olsun herkesin bir değişiklik talebi, teklifi olacak. Önümüzdeki birkaç ayın ben bu açıdan çok süratli ve ağır geçeceğini düşünüyorum, Ukrayna savaşını durdurma ismine. Yaza kadar bir şeyleri görmemiz lazım.”
ABD’DE DENKLEMDEN ÇIKINCA…
Avrupa’nın temel prestijiyle Amerika ile bir arada yola çıkarak Ukrayna’da bir askeri plan geliştirdiğini tabir eden Fidan, şu an ise Amerika’nın olmadığı bir denklemde Avrupa’nın seferber ettiği, hem siyasi hem askeri bütün metot ve kapasitenin apansızın boşta kaldığını, Amerika denklemden çıkınca Rusya ile baş başa kalan bir Avrupa görüldüğünü, bunun da Avrupa güvenliğinin temellerinin sarsılması demek olduğunu, zira Amerikalılarla oluşturdukları bir güvenlik ittifakı bulunduğunu lisana getirdi.
Fidan, Avrupa’ya Amerika’nın sağladığı güvenlik şemsiyesinin altında kurulan Avrupa Birliği, Avrupa demokrasileri, Avrupa iktisadı olduğunu, bütün bunların olmadığı bir dünyada Avrupalıların muazzam bir güvenlik krizi içine girdiklerini ve bunu da şu anda tartıştıklarını gördüklerini belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“Ukrayna sıkıntısındaki Amerikan durumu, Sayın Trump’ın ilk başta ortaya koyduğu konum, ‘Ruslarla bağları normalleştirmeliyiz, savaşı durdurmalıyız, milyonlarca insanın vefatı artık son bulmalı’ durumu bu noktada çok farklı bir ileti gönderiyor Avrupa’ya. Artık, Avrupalıların, bu Almanya’daki çıkan seçimden sonra da gördük, kazanan önder Sayın Merz de söyledi. Artık yaza kadar belki Avrupa Birliği yahut Avrupa ülkeleri, öteki bir güvenlik yapısı içinde kendilerini bulmak isteyebilirler, NATO’nun dışında.”
TÜRKİYE – AB İLİŞKİLERİ
“Avrupa Birliği’ne ait, Türkiye’nin, dün Cumhurbaşkanı’mız kabine sonrasında da tabir etti, bizim hala resmi olarak görüşümüz AB üyeliğidir. Bu husustaki perspektifimiz siyasi irade tarafından değiştirilmedi. Ancak Avrupalıların biliyorsunuz kimlik siyasetlerinden ötürü Türkiye’yi içine almama üzere bir konusu var. Artık yeni periyotta, yeni kaideler altında bunu tekrar gözden geçirirler mi? Umarım geçirirler.”
TRUMP’IN GAZZE PLANI
Gazze’de ateşkesin sona ermesi ve İsrail’in taarruzlarına devam etmesi ihtimaline ait değerlendirmesi sorulan Fidan, bunun güzel olmayacağını belirterek, “Burada doğal ki bilhassa başta Mısır, Ürdün, Körfez ülkeleri olmak üzere bir tutum geliştirmeleri gerekiyor. Yani İsrail’e karşı bir tutum geliştirmeleri gerekiyor. Bu haller tolere edilebilir değil.” dedi.
Fidan, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze’yi devralma ve Filistinlileri zorla yerinden etme planını Türkiye’nin kabul etmeyeceğini ve bu planın ciddiye alınmaması gerektiğini vurguladı.
Türkiye’nin bu bahisteki halinin net olduğunun altını çizen Fidan, “Bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir Amerika, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı.” diye konuştu.
Bu planı “akıl tutulması” olarak nitelendiren Fidan, Arap ülkelerinin, Gazze’nin yine inşası, idaresi, yönetimi ve güvenlik bahisleriyle ilgili bir plan üzerinde çalıştığını tabir etti.
‘HAMAS BİR FİKİR, HAMAS BİR İDEOLOJİ’
Bakan Fidan, gelecekte Hamas’ın Gazze’deki rolüne ait soruyu, Hamas’ın Filistin Devleti’nin altında bulunan öteki siyasi partiler gibi meşru bir parti olduğuna dikkati çekerek yanıtladı.
Bakan Fidan, şunları ifade etti:
“Bir direniş hareketi. İşgal olduğu için de silahlı uğraş içinde kendini bulmak zorunda kalan bir hareket. Artık Gazze’nin geleceğinde Filistin İdaresi gelir, birileri gelir orada bir idarede bulunabilirler. Lakin birçok gözlemcinin ve devlet adamının da söz ettiği üzere Hamas yalnızca bireylerden oluşan bir tertip değil. Hamas bir fikir, Hamas bir ideoloji.”
Fidan, Hamas’ın İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji olduğunu belirterek, işgal, aşağılanma, zulüm devam ettiği sürece Hamas’ı odak noktası olarak göstermenin, sorunun kendisini saklamak olduğunu söyledi.
Problemin Filistin topraklarının işgal altında tutulması olduğuna işaret eden Fidan, “Filistinlilerin şayet devleti olur, 1967 hudutları içinde yaşadıkları bir alan olur da ‘Biz buna karşın İsrail’e saldıralım’ derlerse, işte o vakit Filistinliler en büyük hatası işliyor demektir. Ancak kendileri işgal altındayken, her türlü temel haklarından yoksun bırakılmışken bu beşerler ne yapacaklar? Münasebetiyle bugün Hamas sarfiyat, yarın Hamas’tan daha dirençli, daha savaşkan öteki bir yapı gelir” değerlendirmesinde bulundu.
(ANADOLU AJANSI)