Irak’ta 27 yıl, Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi’nde (IKBY) ise 37 yıl ortadan sonra yapılan nüfus sayımının ikinci gününde bilgilere ait bilgi paylaşıldı. Kürdistan Bölgesi Hükümeti Sayım İcra Yöneticisi Mahmud Osman, genel nüfus sayımının birinci günü itibariyle, aile kayıtlarına dair dataların yüzde 70’inin tamamlandığını söyledi.
Rûdaw’ın aktardığına nazaran Mahmud Osman, “Kürdistan Bölgesi halkının nüfus sayımı sürecine takviyesi çok büyük oldu. Birinci gün itibariyle aile kayıtlarının yüzde 70’i tamamlandı ve datalar güncellendi” dedi. Osman, Irak’ta 20 ve 21 Kasım tarihinden sonra nüfus sayımı sürecine 5 gün orta verileceğini ve akabinde son basamağa geçileceğini belirtti.
Bu 5 gün boyunca nüfus sayımının son basamağına dair yeni sayım görevlilerine eğitim verilecek ve mesken ziyaretleri yapılmayacak. 27 Kasım 2024 tarihinden itibaren yine mesken ziyaretlerine başlanacak ve iştirakçilerin soru formları tamamlanarak sürecin son basamağı gerçekleştirilecek.
Mahmud Osman, “Nüfus sayımı yalnızca Kürdistan Bölgesi’nde 5 gün müddetle duraklatılacak. Irak’ın vilayetleri ve 140. husus kapsamındaki bölgelerde süreç kesintisiz devam edecek” bilgisini paylaştı. İki günlük mühlet içinde konutları ziyaret edilmeyenlerin durumu ile ilgili de konuşan Mahmud Osman, “Bu aileler, özel olarak nüfus sayımı süreciyle ilgilenen merkezle irtibata geçebilir. Adreslerini belirterek bilgilerini güncelleyebilir” dedi.
‘KÜRT AİLELERİN DÖNMESİ TOPLUMSAL BİR AKTİFLİK HALİNE GELDİ’
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Selahaddin ve Kerkük Seçim Merkezi Sorumlusu Ali Qalayi de Kerkük’teki durumu kıymetlendirdi. Qalayi çok sayıda Kürt ailenin Kerkük ve etrafında kendi ana topraklarına dönmesi ve nüfus sayımına katılmalarının süreci toplumsal bir aktiflik haline dönüştürdüğünü söyledi. Qalayi, “Kürtler ortasında nüfus sayımı ve 140. unsur kapsamındaki bölgelerdeki uygulamalarla ilgili endişeler vardı fakat artık, Kerkük’teki binlerce Kürdün nüfus sayımına katılması umut verici” tabirlerini kullandı.
Dün bir açıklama yapan Irak Türkmen Cephesi (ITC) Milletvekili Erşat Salihi, sayımın Kerkük’te 140. hususun baz alınarak yapılmasını kabul etmediklerini ve bunu Başbakan Muhammed Şiya Sudani’ye de ilettiklerini söylemişti.
SONUÇLAR NE VAKİT AÇIKLANACAK?
Nüfus sayımının, bütçe, kalkınma projeleri, parlamento ve vilayet meclisi sandalyeleri üzere birçok mevzuyu etkilemesi bekleniyor. Elektronik ortamda gerçekleştirilen sayımda, “farklı bileşenlerden oluşan toplum içinde ayrışmaya sebebiyet verebileceği” münasebeti ile etnik ve mezhebi sorular yer almıyor. Nüfus sayımında vatandaşlara çeşitli alanlarda yaklaşık 70 soru soruluyor. Bu sayımda dini aidiyetle ilgili yalnızca Müslüman yahut Hristiyan seçeneğinin olduğu tek bir soru yer alıyor.
Irak nüfusunun yaklaşık 44 milyon, Kürdistan Bölgesi’nin ise 6 milyon civarı olduğu iddia ediliyor. Irak Planlama Bakanı’nın, resmi olmayan sonuçları bugün sayım işleri bittikten sonra açıklaması bekleniyor.
Ancak Erbil ile Bağdat ortasındaki muahede kapsamında Kerkük başta olmak üzere, 140. husus kapsamındaki “tartışmalı bölgelerde” sonuçlar çabucak açıklanmayacak. Bu bölgelerdeki bilgiler Kürdistan Bölgesi’ndeki ilgili mercilerle paylaşıldıktan ve bilgiler karşılaştırıldıktan sonra açıklanacak. Irak Bakanlar Kurulu’nun kararı ile 1957 nüfus sayımında kaydedilmemiş ve Kerkük yahut öteki bölgelerde sonradan kaydı bulunan bireylerin isimlerinin silinecek.
140’NCI HUSUS TARTIŞMASI
2003 yılından sonra Irak Anayasası’nda yerini alan 140. unsur Kerkük, Diyala, Musul ve öteki tartışmalı bölgelerin statüsünü ilgilendiriyor. 140. unsur olağanlaşma, nüfus sayımı ve referandum basamaklarından oluşuyor.
Buna nazaran, evvel Kerkük ve öteki tartışmalı bölgelerde (Diyala, Musul ve Salahaddin), Saddam Hüseyin devri ve 2003 sonrası yaşanan demografik değişiklik durumu normalleştirilecek, akabinde nüfus sayımı yapılacak ve daha sonra bu bölgelerin merkezi idareye mi yoksa IKBY’ye mi bağlanmasına karar verilmesi için referanduma gidilecek. Anayasaya nazaran tüm bunların Aralık 2007’e kadar gerçekleştirilmesi gerekiyordu.
O periyot Kerküklü Türkmen, Kürt ve Arap siyasi temsilcilerden oluşturulan komite hiçbir sonuca ulaşamamış ve kelam konusu unsur 2007 yıl sonunda yürürlükten kalkmıştı. Kürt siyasi başkanlar, bilhassa Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için 140. hususun uygulanması gerektiğini savunurken, Kerküklü Türkmen ve Araplar ise unsurun 2007 sonunda hukuken sona erdiğini savunuyor.
KERKÜK’TE MECLİS SEÇİMLERİ
Kerkük Vilayet Meclisi seçimleri, 18 yıl ortadan sonra birinci kere 18 Aralık 2023’te gerçekleştirilmiş ve seçimlerde hiçbir parti ezici bir çoğunluk kazanmamıştı.
16 üyeli mecliste Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) beş, Arap Koalisyonu üç, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) iki, ITC’nin öncülüğündeki Türkmen partilerinin oluşturduğu Birleşik Irak Türkmenleri Cephesi iki, Arap Kiyade iki, Arap Urube kümeleri bir sandalye elde etmişti.
Kentin halihazırda vazifede bulunan valisi, KYB üyesi Rebwar Taha.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)