Türkiye Ziraat Odaları Birliği Lideri Şemsi Bayraktar, 2024 yılı ve aralık ayı üretici market fiyatlarında yaşanan değişimleri kıymetlendirdi.
2024 yılında marketteki 41 eserden 40’ının fiyatının arttığından bahseden Bayraktar, fiyat artışının en fazla beyaz lahanada görüldüğünü söyledi. Bayraktar’ın açıklamasına nazaran, beyaz lahananın fiyatı 2023 yılına oranla yüzde 179,1 arttı.
Bayraktar, üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıklarını her yıl olduğu üzere bu yıl da ülkenin dört bir yanından ziraat odaları aracılığıyla alınan bilgiler doğrultusunda değerlendirdiklerini belirtti.
EN FAZLA BEYAZ LAHANANIN FİYATI ARTTI
TZOB başkanı Bayraktar’ın açıklamasında şu tabirlere yer verdi:
“Yaptığımız değerlendirmeler sonucunda 2024 yılında markette takip edilen 41 eserin 40’ında fiyat artışı, birinde fiyat azalışı oldu. 2024 yılında, fiyatı en fazla artan eser markette beyaz lahana, üreticide mandalina; fiyatı en fazla düşen eser markette ve üreticide patates oldu. Geçen yıla nazaran bu yıl markette en fazla fiyat artışı yüzde 179,1 ile beyaz lahana da görüldü. Beyaz lahanadaki fiyat artışını, yüzde 135 ile mandalina, yüzde 115,2 ile patlıcan ve pırasa, yüzde 98,5 ile limon izledi. Geçen yıla nazaran bu yıl markette fiyatı en fazla düşen eser ise yüzde 16 ile patates oldu.
2024 yılında, üreticide takip edilen 33 eserin 29’unda fiyatlar artarken, 4 eserde fiyat düşüşü yaşandı. Geçen yıla nazaran bu yıl, üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 276,5 ile mandalinada görüldü. Mandalinadaki fiyat artışını yüzde 270,4 ile karnabahar, yüzde 166,2 ile beyaz lahana, yüzde 153 ile pırasa izledi. Geçen yıla nazaran bu yıl, üreticide en fazla fiyat düşüşü yüzde 59,8 ile patateste görüldü.
Patatesteki fiyat düşüşünü yüzde 20,7 ile zeytinyağı, yüzde 9,4 ile Antep fıstığı, yüzde 3,6 ile kuru kayısıda görüldü. Bu yıl patates üretiminde yüzde 21,1 oranında artış görüldü. Bu üretim artışı bilhassa patateste yıllık bazda üretici fiyatlarının geçen yılın altında kalmasına neden oldu. Zeytinyağı, Antep fıstığı ve kuru kayısıda eser arzında artış yaşandı ve fiyatlar geçen yılın altına düştü.
ÜRETİCİDE 7 LİRA OLAN LİMON MARKETTE 30 LİRA
Bayraktar, aralık ayında üretici ve market ortasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 312,3 ile limonda görüldüğünü belirterek şunları söyledi:
“Limondaki fiyat farkını, yüzde 300,8 ile patates, yüzde 270 ile portakal, yüzde 237,2 ile havuç takip etti. Limon 4,1 kat, patates 4 kat, portakal 3,7 kat, havuç 3,4 kat fazlaya markette satıldı. Üreticide 7 lira olan limon 30 liraya, 4 lira olan patates 18 liraya, 10 lira olan portakal 37 liraya, 11 lira olan havuç 37 liraya satıldı. Aralık ayında fiyatı en fazla artan eser; markette beyaz lahana, üreticide patlıcan olurken, fiyatı en fazla düşen eser; markette karnabahar, üreticide patates oldu.”
MARKET FİYATLARI
“Aralık ayında markette 41 eserin 24’ünde fiyat artışı, 17’sinde fiyat azalışı görüldü. Aralık ayında markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 75,6 ile beyaz lahana oldu. Beyaz lahanadaki fiyat artışını yüzde 43 ile patlıcan, yüzde 30,2 ile yeşil soğan ve yüzde 16,6 ile marul takip etti.
Markette fiyatı en çok azalan eser ise yüzde 35,5 ile karnabahar oldu. Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 13,6 ile domates, yüzde 7,6 ile sivribiber, yüzde 6,3 ile kabak izledi.”
ÜRETİCİ FİYATLARI
“Aralık ayında üreticide 33 eserinin 15’inde fiyat artışı olurken, 9’unda fiyat düşüşü görüldü. 9 eserde ise fiyat değişimi olmadı. Aralık ayında üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 27,9 ile patateste görüldü. Patatesteki fiyat düşüşünü yüzde 25,3 ile portakal, yüzde 11,2 ile limon ve yüzde 11,1 ile mandalina izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 89,2 ile patlıcanda görüldü. Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 44,5 ile yeşil soğan, yüzde 42,3 ile beyaz lahana, yüzde 31,6 ile karnabahar takip etti.”
“TARIM KREDİ VE TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ DEVREYE GİRMELİ”
Üreticide patlıcan fiyatındaki artışın sebebi eser arzındaki azalmadır. Arzın düşmesi ve talebin artması üreticide yeşil soğan, beyaz lahana ve karnabaharda da fiyatların yükselmesine sebep oldu. Sera üretiminde kış periyodunda ünite alandan alınan randımanın azalması, kışlık sebzelerde geçen yıl üretici fiyatlarının düşük olması ve maliyetlerinin de yükselmesi üretim alanlarını daralttı. Seracılığın ağır olarak yapıldığı kıyı şeritlerimizde ve kışlık sebzelerin ağır ekilişlerinin olduğu bölgelerde meydana gelen doğal afetler üretimi olumsuz etkileyerek üretici fiyatlarının artmasına sebep oldu.
Patateste bu yıl rekoltenin yüksek olmasından kaynaklanan arzdaki artış fiyatların düşmesine neden oldu. Ödemiş patatesinde hasat başladı. Lakin tüccar eser alımı yapmıyor. Nevşehir ve Niğde’de de durum birebir olunca patates üreticilerimiz bu yıl rekoltenin yüksek olması sebebiyle ellerindeki patatesin bozulmadan devlet tarafından alınmasını istiyor.
Tarım Kredi ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin devreye girerek, direkt üreticiden alım yapması sağlanmalıdır. Kuru soğanda üreticilerimiz eserini satacak alıcı bulamıyor. Alım satımın olmaması nedeniyle fiyatlar geriliyor. Limon, portakal ve mandalinada erkenci çeşitlerin yanı sıra yeni dönemle birlikte depoluk eserin çıkmasıyla üretici fiyatları düşüş gösterdi. Hala limonda talebin az olması nedeniyle üreticilerimiz eserini satmakta zorlandığı için erkenci çeşitler kısmında kaldı.
ARALIK AYI AYLIK VE YILLIK GİRDİ FİYATLARINDA YAŞANAN DEĞİŞİMLER
Gübre ve yem fiyatlarına da değinen Bayraktar kelamlarını şu biçimde sonlandırdı:
Ziraat odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat datalarına nazaran; aralık ayında, kasım ayına nazaran amonyum nitrat yüzde 12,3, ÜRE gübresi yüzde 9,2, DAP gübresi yüzde 2,7, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 2,6, amonyum sülfat gübresi yüzde 1,8 oranında arttı.
Geçen yılın aralık ayına nazaran son bir yılda amonyum sülfat gübresi yüzde 35,2, DAP gübresi yüzde 29, ÜRE gübresi yüzde 28,6, amonyum nitrat yüzde 27,7, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 19,5 oranında arttı.
Aralık ayında kasım ayına nazaran süt yemi yüzde 1,8, besi yemi yüzde 1,6, son bir yılda süt yemi yüzde 26,1, besi yemi ise yüzde 25,5 oranında arttı. Tarım ilacı fiyatları geçen aya nazaran yüzde 6,8 oranında artarken, yıllık yüzde 34,3 oranında artış gösterdi. Elektrik fiyatları yıllık olarak yüzde 30,4 oranında arttı. Mazot fiyatları aylık yüzde 0,5 oranında azalış gösterirken, yıllık bazda yüzde 18 oranında arttı.”